Bijdrage over toponiemen, vooral de betekenis van het woord "reut".

Name: A. Beerendonk

opmerkingen

Allereerst vind ik het een goed initiatief om het zeer informatieve boek vergezeld te laten gaan van een website met achtergronden en aanvullingen om zo de beperkingen van een boek (tijd, informatie, voortschrijdend inzicht) te omzeilen.

Na lezing van het boek en een kort snuffelen in de website zijn mij een aantal zaken verhelderd en zal ik met een volledigere blik kijken naar waterrijke omgevingen op zandgronden. Het onderwerp vloeiweides interesseert me, ook al omdat ik er wel eens een paar ben tegen gekomen. Ook kan ik nu beter uitleggen wat precies het mechanisme is waarom de oudste ontginners bovenop dekzandruggen zich vestigden (ik zei altijd "dichtbij het grondwater", maar daar blijken kwelpunten te zijn in een geïnverteerd landschap!).

De nadruk in het boek ligt -niet verrassend gezien de auteurs- voornamelijk op Oost Nederland. De nadruk ligt in ons land te vaak op laag Nederland. Het is goed dat het unieke karakter van de hoge zandgronden verder wordt uitgediept.

Dat de auteurs vooral bekend zijn met Oost-NL valt overal in de tekst en de voorbeelden op, maar nergens zo sterk als in het overzicht van toponiemen. Hierin zijn voornamelijk woorden uit het Nedersaksisch (NSak) taalsubstraat opgenomen. Dit leidt soms tot een verkeerde interpretatie waar het gaat om worden in het Nederfrankisch (NFra) - Gelderland en Brabant.

Een goed voorbeeld is de verklaring van "Reut" onder 's-Hertogenbosch. Dit wordt uitgelegd als een vorm van "Riet". Riet is afgeleid van de woordstam *ri dat stromen betekend en als rîde (stroom)geul is gaan betekenen. In het NSak blijft de originele i-klank behouden in het NFra heeft een klankverschuiving plaatsgevonden naar een ij-klank. Vandaar het toponiem Reit/Rijt dat overal in Brabant voorkomt. (Ekkersrijt wordt ook in het boek genoemd).

Reut mag echter niet gelijk gesteld worden met Riet. Ik ben zeer goed bekend met NFra toponiemen in het algemeen en die rondom Vught in het bijzonder. De Reut wordt in 1351 nog vermeld als "op de Roet" en toponiem dat teruggaat op "Rot" (met de betekenis gerooid bos/ ontginning). Dit toponiem komt in verschillende verschijningsvormen op zeer veel plekken voor (Sint Oedenrode, Venray, Onrooi, Kerkrade, Roden, Rooth, Reutje om er enkele te noemen). Er is echter wel een Riet-naam aanwezig in Vught en wel ten zuiden van de door de hertog gestichte New Town Vught-Sint Pieter. Hier lag een smalle waterloop genaamd "Reeloop" daarbij lag het Reebroek (later landgoed Reeburg) en de Reeakkers.

Iets verderop lag de Regenbeemd. Overigens komt in Middelrode een klein cluster afwijkende toponiemen voor. Een doorwaadbare plaats genaamd 't Gewad (normaal voort/vort/vert) nabij landgoed Seldensate en landgoed Bergulen (later Assendelft). Bij het iets verderop gelegen -verdwenen- landgoed Beekveld lag duidelijk een vloeiweide systeem. Ik zal nog eens nakijken en een nette melding doen als ik wat meer zekerheid heb. Verder zou ik een aanvulling kunnen maken op de toponiemenlijst. m vr gr André

locatie

kenmerken

flora en vegetatie

toesturen foto’s en of kaarten